આપણા ખેડૂતો કેરીની ઘણી જાતો તૈયાર કરે છે પરંતુ આ કારણે તેનો ફાયદો થતો નથી

ગુજરાતનું વન વિભાગ હેરીટેઝ વૃક્ષો જાહેર કરવાથી આગળ વધી શક્યું નથી. કૃષિ વિભાગે આજ સુધી જીનોટાઇપ્સ વૃક્ષો કે છોડ જાહેર કરી શક્યું નથી. સદીઓથી ઉગાડવામાં આવતાં ફળ અને છોડને જૈવ વિવિધતા જાહેર કરવામાં આવતાં નથી. બીજા રાજ્યોમાં ખેડૂતોના ખેતરમાં ઉગેલા સારી જાતના ફળના વૃક્ષોને ઓળખીને તેને જૈવ વિવિધતા સાથે જીનોટાઇપ્સ વૃક્ષો જાહેર કરીને ખેડૂતને તેની રોયલ્ટી આપવામાં આવે છે. પણ ગુજરાતમાં આવું નથી થતું.

આંબ્રક્રાંતિની શરૂઆત કરનારા મનસુખભાઈ સુવાગીયા કહે છે કે, તેમના ખેતરમાં 20 દેશી  આંબા અલગ જાતના હતા. પાણીના તળ ઊંડા જતાં 18 જાત સુકાઈ ગઈ છે. જેમાં બે બચી છે તેમાં એક મધડી જાતની કલમો કરે છે. જેટલા દેશી આંબા એટલી તેમાં 10 ટકા જાતો મીઠી હતી. તે કેસર અને હાફૂસ જાતોના કારણે 90 ટકા નાશ પામી છે. તેઓ હવે કુલ 200 જાતની કેરીની જાતોનું સંવર્ધન કરશે. હેલ તેમણે ગુજરાતના 60 જાતના આંબાની 300 કલમો બનાવી છે.

તેમણે કહ્યું કે, સૌરાષ્ટ્રના ગીર વિસ્તારમાં 8 હજાર જાતના આંબા ખેડૂત કર્મશીલો દ્વારા ઓળખી કાઢવામાં આવ્યા છે. તેમ છતાં આવા ખેડૂતોના શ્રેષ્ઠ જાતના આંબા શોધીને તેનું બિયારણ બીજા ખેડૂતો સુધી પહોંચે તે માટે કેન્દ્રમાં ગુજરાતના કૃષિ પ્રધાન હોવા છતાં કંઈ થતું નથી. એક જ જાતની કેરી ઉગાડવાના કારણે બીજી જાતો 90 ટકા ખતમ થઈ ગઈ છે. આવું દરેક ફળ અને અનાજમાં થયું છે.

વર્ષોથી ખેતરમાં ઉગતા ફળ વૃક્ષો કે બીજા પરંપરાગત બીજની જૈવવિવિધતાની ખેતી હવે વિકસી રહી છે. જેમાંથી ખેડૂતો સારી એવી કમાણી કરે છે. ગીર સાસણના ભાલછેલ ગામના ખેડૂતે એક જ આંબામાં 100 જાતની કેરી પકવી બતાવી છે.

બેંગલોરની ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ અને ભારતીય બાગાયતી સંશોધન સંસ્થાએ દક્ષિણ કર્ણાટકના પરંપરાગત ફણસ ઉગાડતા વિસ્તારોમાં વધુ સારી જાતના ફણસના જીનોટાઇપ્સને ઓળખવા માટે એક સર્વેક્ષણ કર્યું હતું.

ઓછી મજૂરી, લાંબા સમયની આવક અને ઓછા ખર્ચે ફણસની ખેતી સારી માનવામાં આવે છે. ફણસને ભેજવાળુ અને ગરમ હવામાન જોઈએ છે. દક્ષિણ ગુજરાતની સારા નિતારવાળી જમીન પર તેની સારી રીતે ખેતી થઈ રહી છે.

ગોળાકાર ફણસ ફળની બહારની સપાટી પર નાના નરમ કાંટા હોય છે. એક ફળનું વજન 20 કિલો સુધી હોય છે.  બાંગલાદેશ અને શ્રીલંકાનું રાષ્ટ્રીય ફળ છે. કેરળ અને તમિલનાડુ રાજ્યનું રાજ્ય ફળ જાહેર કરાયું છે. મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક અને કેરળ રાજ્યમાં સદીઓથી ખેતી થાય છે.

જેમાં ખેડૂત એસ.એસ. પરમેશા અને સંકરૈયાની બે જાતો પસંદ કરવામાં આવી હતી. પછી આ ખેડૂતને ગુણવત્તાયુક્ત છોડ બનાવવા માટે તકનીકની તાલીમ આપવામાં આવી હતી. આકર્ષક તાંબા જેની લાલ ટુકડાઓમાં બે કુલીન ફણસની જાતો ઓળખવામાં આવી હતી. આઈસીએઆર- આઇસીએઆર બી.એ.નં. ડબ્લ્યુડી નામની આ જાતો છે.

2017માં વ્યાપારીકરણ માટે એક મોડેલ બનાવ્યું, જેમાં આ વિવિધતાના સંરક્ષણ માટે ખેડૂતોને "જૈવવિવિધતાના કસ્ટોડિયન" તરીકે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. આમાં પ્રાપ્ત થયેલ 75% આવક લાઇસન્સ ધારક એટલે કે ખેડૂત અને 25% સંસ્થાને વહેંચવામાં આવે છે. જો છોડ દીઠ ભાવ રૂ.150 છે.

ખેડૂત એસ.એસ. પરમેશા હાલમાં સિદ્ધુ ફણસનાં છોડનું ઉત્પાદન કરી રહી છે. ખેડૂતોને 25,000 થી વધુ રોપાઓ આપ્યા છે. બે વર્ષમાં તેણે રૂપિયા 22 લાખની આવક કરી હતી. ઓળખ પહેલા તે વર્ષે રૂપિયા 8 હજાર કમાતા હતા. જૈવવિવિધતાની ખેતી શ્રેષ્ઠ છે. કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ રાજ્યમંત્રી પરસોત્તમ રૂપાલાએ આ બન્ને ખેડૂતોનું સન્માન કર્યું હતું. 

શંકરા જાત

તુમ્કુર જિલ્લાના ખેડૂત શંકરૈયાના 25 વર્ષ જુના ઝાડની જૈવ વિવિધતા માટે પસંદગી કરવામાં આવી છે. ફળોનું વજન 2-5 કિલો, 60 કોય છે, અને દરેકનું સરેરાશ વજન 18 ગ્રામ છે. કોયડાઓ મધુર, સુગંધિત, કડક અને તાંબાના રંગના લાલ હોય છે. કુલ કેરોટીનોઇડ છે: 5.83 મિલિગ્રામ / 100 ગ્રામ; લાઇકોપીન: 2.26 મિલિગ્રામ / 100 ગ્રામ; કુલ ફિનોલિક્સ: 37.99 મિલિગ્રામ ગેલિક એસિડ સમકક્ષ / 100 ગ્રામ.

સિદ્ધુ જાત

એસ.એસ. કર્ણાટકના તુમ્કુર જિલ્લાના પરમેશાના એક ખેતરમાં તાંબાના લાલ રંગના કોયાવાળા નવા પ્રકારના ફણસના ઝાડની ઓળખ કરવામાં આવી હતી. ફળોનું સરેરાશ વજન 2.44 કિગ્રા છે; દરેક ફળમાં 25-30 બલ્બ હોય છે. કુલ કેરોટીનોઇડ છે: 4.43 મિલિગ્રામ / 100 ગ્રામ; લાઇકોપીન: 1.12 મિલિગ્રામ / 100 ગ્રામ, કુલ ફીનોલિક્સ: 31.76 મિલિગ્રામ ગેલિક એસિડ સમકક્ષ / 100 ગ્રામ છે.

ફણસની વિવિધ જાત: ફણસની કેટલીક જાતોમાં સફેદા, ખાજા, ભૂશલા, ભદાયન, હાંડા, ટી નગર જેક, મટન વારીકા, વેલીપાલા, સિંગાપોર, સિલોન વગેરોનો સમાવેશ છે.

સિંગાપોર જાત 2-3 વર્ષમાંફળે છે. અન્ય કલમી જાતો 4-5 વર્ષ ફળે છે. વ્યાપારીક ઉત્પાદન 6-8 વર્ષે શરૂ થાય છે. બીજમાંથી થયેલ ઝાડ 7-8 વર્ષે ફળે છે.

ઈમારતી લાકડાં માટે પણ વાવેતર કરવામાં આવે છે. 3 મહિનામાં છોડ 1થી 1.5 મીટર ઊંચો થઈ જાય છે.

નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ khabarchhe.com ન્યૂઝ સાથે.

તમે અમને ફેસબુક, ટ્વીટર, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.

લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ તમારા ફોન પર સૌથી પહેલા મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો khabarchhe.com ની મોબાઇલ એપ્લિકેશન.