ગુજરાતમાં નાના ખેડૂતોની સંખ્યા 20 વર્ષમાં 6થી 12 લાખ થઇ ગઇ
અડધો હેક્ટર જમીન હોય એવા ખેડૂતો ગુજરાતમાં અત્યંત ઝડપથી વધી રહ્યાં છે. જમીન નાના ટૂકડામાં ફેરવાઈ રહી છે. જે ખેડૂતો પ્રગતિ તરફ નહીં પણ અધોગતિ તરફ ધકેલાઈ રહ્યાં હોવાના નિર્દેશ કહી શકાય છે. 2001માં 6 લાખ ખેડૂતો એવા હતા કે જેમની પાસે અડધો હેક્ટરથી નીચે એટલે કે 3 વીઘાથી નીચે જમીન હતી. જે 10 વર્ષ પછી 9.31 લાખ અને 2020માં તે વધીને 12 લાખ ઉપર પહોંચી જશે. આમ 20 વર્ષમાં 6 લાખ નાના ખેડૂતોનો વધારો થયો છે. બે ગણા નાના ખેડૂતો વધી ગયા હોય એવું અગાઉ આટલી ઝડપે ક્યારેય થયું નથી.
હવે સામાન્ય રીતે ખેડૂત જો માત્ર ખેતી પર જ પોતાનું ગુજરાન ચલાવવા માંગતા હોય તો ઓછામાં ઓછી 10 વીઘા જમીન જોઈએ. ગુજરાતમાં 10થી 12 વીઘા જમીન ધરાવતાં હોય એટલે કે 2 હેક્ટર સુધી જમીન હોય એવા ખેડૂતોની સંખ્યા 40 લાખ છે. ગુજરાતમાં કૂલ ખેડૂતો 55 લાખ છે. જેનો સીધો મતલબ એ થયો કે 30થી 40 લાખ ખેડૂતો એવા છે કે જેમને પોતાનું ગુજરાન ચલાવવાના ફાંફા છે.
ગુજરાતમાં 2001માં 25 લાખ આવા નાના ખેડૂતો હતા તે વધીને હવે 40 લાખ થઈ ગયા છે. આમ અહીં ખેડૂતો જમીન ગુમાવી રહ્યા છે. જમીન નાની થઈ રહી છે. 3 વીઘા જમીન હોય તે ખેડૂતે પોતાના ઘરનું ગુજરાન ચલાવવા માટે ખેત મજૂરી કરવી પડે અથવા આવકના બીજા સાધનો ઊભા કરવા પડે છે. આવા 20 લાખ કુટુંબો છે.
ગુજરાતના ખેડૂતોની સ્થિતિ છેલ્લાં 20 વર્ષમાં વધારે ખરાબ થઈ છે. તેઓ ઓછી જમીન ધરાવતાં થયા છે. જ્યારે ઓછી જમીન થાય ત્યારે તે તેના ઉત્પાદન પર પુરતું ધ્યાન આપી શકે નહીં. તેને સિંચાઈ માટે બોર બનાવી શકે નહીં કે સરકાર તેને વીજળીના જોડાણો આપી શકે નહીં, તેથી ચોમાસા આધારિત ખેતી કરતાં થઈ જાય છે.
આવું થતાં ખેત ઉત્પાદન પર માઠી અસર પડે છે, ગ્રામ્ય કૃષિ અર્થતંત્ર અત્યંત ખરાબ બની રહ્યું છે. ઉત્પાદકતા સારી મળતી નથી. તેથી ખેતી પરવડે નહીં, સરવાળે ખેતી કરવાનું બંધ થાય અને પોતાની જમીન વેંચી નાંખવી પડે છે. જમીનના ટૂકડા થવાનું મુખ્ય કારણ તો ભાઈ ભાગ છે. પણ તેની સામે આર્થિક કારણ એટલું જ જવાબદાર છે. તેથી ખેડૂતો જમીન વેચી મારે છે.
ગામડાઓમાં ખેતી કરનારો સૌથી મોટો વર્ગ પાટીદાર, કોળી, ઠાકોર, દલિત, રાજપુત છે. તેમાં પાટીદાર વર્ગ પોતાની જમીનો મોટા પ્રમાણમાં વેંચી રહ્યાં છે. ઠાકોર પણ એજ રીતે કરી રહ્યા છે. પણ બીજા વર્ગો નાની જમીન ખરીદી રહ્યાં છે. આમ જમીનનું હસ્તાંતરણ વ્યાપક રીતે થઈ રહ્યું છે. બીજું જેમની પાસે ઓછી જમીન છે તે રોજગારી શોધવા માટે હિજરત કરે છે. તેથી તેની પાસે જે થોડી જમીન છે કે ગામમાં બીજાને કૃષિ કામ માટે ભાડેથી આપી દે છે.
|
2020-21 |
2010-11 |
2000-01 |
|||
કદ-હેક્ટર |
ખેડૂતો |
જમીન |
ખેડૂતો |
જમીન |
ખેડૂતો |
જમીન |
0.5થી નીચે |
1266913 |
264895 |
931420 |
212376 |
595927 |
159857 |
05-1.0 |
1066647 |
812260 |
884214 |
672445 |
701781 |
532630 |
1.0-2.0 |
1601440 |
2315198 |
1429021 |
2074884 |
1256602 |
1834570 |
2.0-3.0 |
718343 |
1836621 |
718343 |
1744147 |
680027 |
1651673 |
3.0-4.0 |
359190 |
1238512 |
361190 |
1244512 |
363140 |
1250588 |
4.0-5.0 |
193122 |
891844 |
214122 |
952844 |
227994 |
1014208 |
5.0-7.5 |
196776 |
1190051 |
226776 |
1365051 |
255731 |
1540180 |
7.5-10.0 |
50753 |
436536 |
71753 |
612536 |
92730 |
788731 |
10.0-20.0 |
27289 |
340404 |
43289 |
545404 |
59257 |
750789 |
20.0વધુ |
4911 |
595070 |
5482 |
474263 |
6053 |
353456 |
કૂલ |
5531978 |
9920250 |
4885610 |
9898466 |
4239242 |
9876682 |
નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ khabarchhe.com ન્યૂઝ સાથે.
તમે અમને ફેસબુક, ટ્વીટર, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.
લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ તમારા ફોન પર સૌથી પહેલા મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો khabarchhe.com ની મોબાઇલ એપ્લિકેશન.
ગુજરાતનું અગ્રેસર ન્યૂઝ પોર્ટલ, અહીં વાત થાય છે માત્ર ગુજરાત અને ગુજરાતનાં હિતની... Download Khabarchhe APP www.khabarchhe.com/downloadApp