શું વાયુ પ્રદૂષણ ધીમે ધીમે ગંધને પારખવાની શક્તિ છીનવી રહ્યું છે? શું કહે છે તારણ

કુદરતે આપણને આંખ, કાન, નાક, ચામડી અને જીભ પાંચ ઇન્દ્રિયો આપી છે. તેમની પાસેથી આપણને જે અનુભૂતિ થાય છે તે સંવેદના કહેવાય છે. જોવું, સાંભળવું, સ્પર્શવું કે સ્વાદને મહેસુસ કરવો ઉપરાંત ગંધ એ પણ એક વિશેષ સંવેદના છે. આપણે આપણી આસપાસની સુંદર દુનિયાને જોઈ કે સાંભળીને જેટલી વધુ અનુભવીએ છીએ, તેટલી જ વધુ ગંધની ભૂમિકા પણ છે. વિચારો અને જુઓ કે જો તમે આસપાસના ફૂલો, મસાલા કે સુગંધને અનુભવી શકતા નથી, તો જીવનમાં કેટલી નિર્જનતા આવે છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, કોવિડ-19ના લક્ષણોમાંનું એક સ્વાદ અથવા ગંધ ગુમાવવાનું હતું.

ગંધને મહેસુસ ન કરવું આપણા સમગ્ર જીવનની ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે. પરંતુ જ્યારે અચાનક શ્વસન ચેપથી આ મહત્વની સંવેદનાને અસ્થાયી નુકશાન થઈ શકે છે, ત્યારે તે ધીમે ધીમે સૂંઘવાની ક્ષમતા ગુમાવે છે.

PM2.5 સાથે અમારું સતત વધી રહેલું એક્સપોઝર અમને આ નુકસાન તરફ ધકેલે છે. આ નવું સંશોધન તેને યોગ્ય ધોરણે બતાવે છે, તેના તારણો આજે આપણા બધા માટે સુસંગત છે. આજે, PM 2.5 જેવા ઘણા પ્રદૂષકો મોટા પ્રમાણમાં વાહનો, પાવર સ્ટેશનો અને આપણા ઘરોમાં બળતણ બાળવા દ્વારા વાતાવરણમાં મોટા પાયે છોડવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, આજે આપણે થોભીને વિચારવું પડશે.

અહીં તમને બતાવી દઈએ કે, આપણા મગજના નીચેના ભાગમાં, નસકોરાની બરાબર ઉપર એક ઘ્રાણેન્દ્રિયનો બલ્બ હોય છે. તે પેશીનો આ સંવેદનશીલ ભાગ જ છે જે આપણને ગંધનો સંદેશો પહોંચાડવામાં મદદ કરે છે. મગજમાં પ્રવેશતા વાઈરસ અને પ્રદૂષકો સામે તે આપણી પ્રથમ પ્રવેશદ્વાર પણ  છે. પરંતુ, વારંવાર સંપર્કમાં આવવાથી, તેની સંરક્ષણ બાજુ ધીમે ધીમે બગડવા લાગે છે.

જોન્સ હોપકિન્સ સ્કૂલ ઓફ મેડિસિન, બાલ્ટીમોરના રાઇનોલોજિસ્ટ મુરુગપ્પન રામનાથન જુનિયરે સૂત્રોને જણાવ્યું હતું કે, અમારા ડેટા દર્શાવે છે કે સતત રજકણોના પ્રદૂષણથી એનોસ્મિયા (ગંધની શક્તિ  ખતમ થવાનું)ના વિકાસ થવાનું જોખમ 1.6 થી 1.7 ગણું વધી ગયું છે.

ડો. રામનાથન એનોસ્મિયાના દર્દીઓ પર લાંબા સમયથી કામ કરી રહ્યા છે. આ સંશોધનમાં તેઓએ એ પણ અભ્યાસ કર્યો છે કે, શું એનોસ્મિયાથી પીડિત લોકો ઉચ્ચ PM 2.5 પ્રદૂષણવાળા વિસ્તારોમાં રહેતા હતા?  કેટલાક સમય પહેલા સુધી, આ વિષય પરના નાના વૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં 2006માં મેક્સીકન અભ્યાસનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં તે બતાવવા માટે કડક કોફી અને નારંગી ગંધનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો કે મેક્સિકો સિટીના રહેવાસીઓ જેઓ વારંવાર વાયુ પ્રદૂષણથી પીડાય છે. તેની સરખામણીમાં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા લોકો કરતાં તેમની ગંધ પારખવાની શક્તિ ઓછી હોય છે.

રામનાથન, પર્યાવરણીય રોગચાળાના નિષ્ણાત ઝેન્યુ ઝાંગ સહિતના સહકર્મીઓની મદદથી, ચાર વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન જોન્સ હોપકિન્સ હોસ્પિટલમાં દાખલ થયેલા 2,690 દર્દીઓના ડેટાનો કેસ-કંટ્રોલ અભ્યાસ સેટ કર્યો. તેમાં જાણવા મળ્યું કે, લગભગ 20% લોકો એનોસ્મિયા ધરાવતા હતા અને મોટાભાગના લોકો ધૂમ્રપાન કરતા ન હતા. એક એવી આદત જે ગંધની ભાવનાને અસર કરવા માટે જાણીતી છે.

ખાતરીપૂર્વક, PM 2.5 નું સ્તર એવા વિસ્તારોમાં 'નોંધપાત્ર રીતે વધારે' હોવાનું જણાયું હતું જ્યાં તંદુરસ્ત નિયંત્રણ સહભાગીઓની સરખામણીમાં એનોસ્મિયા ધરાવતા દર્દીઓ રહેતા હતા. ત્યાં સુધી કે, જ્યારે વય, લિંગ, જાતિ/વંશીયતા, બોડી માસ ઇન્ડેક્સ, આલ્કોહોલ અથવા તમાકુના ઉપયોગ માટે સમાયોજિત કરવામાં આવ્યો, ત્યારે પણ તારણો સમાન હતા. આ તારણ પરથી સ્પષ્ટ થયું કે, PM2.5ના સંપર્કમાં આવતા લોકોમાં એનોસ્મિયામાં થોડો વધારો પણ આ સમસ્યા સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે.

આવી સ્થિતિમાં આપણે વધુ સજાગ રહેવાની જરૂર છે. છેવટે, વાયુ પ્રદૂષણની આ સમસ્યા આપણને ક્યાં લઈ જઈ રહી છે? જો આપણે આપણા ઇન્દ્રિયોમાંથી મળેલા સંકેતોને સમજવાથી વંચિત રહીએ, તો તે પ્રકૃતિ સાથેના આપણું જોડાણ ઘટાડશે.

નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ khabarchhe.com ન્યૂઝ સાથે.

તમે અમને ફેસબુક, ટ્વીટર, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.

લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ તમારા ફોન પર સૌથી પહેલા મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો khabarchhe.com ની મોબાઇલ એપ્લિકેશન.