ધર્મ પરિવર્તન કરીને પોતાનું નામ બદલવાનો વ્યકિતનો મૂળભૂત અધિકાર છે એવો મહત્ત્વનો ચુકાદો અલ્હાબાદ હાઇકોર્ટે આપ્યો છે.અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે કહ્યું છે કે દરેક વ્યક્તિને ધર્મ અને જાતિ અનુસાર પોતાનું નામ પસંદ કરવાનો અથવા બદલવાનો મૂળભૂત અધિકાર છે. આ અધિકાર બંધારણની કલમ 19(1), કલમ 21 અને કલમ 14 હેઠળ તમામ નાગરિકોને મળેલા છે.
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે દરેક વ્યક્તિને ધર્મ અને જાતિ અનુસાર પોતાનું નામ પસંદ કરવાનો અથવા બદલવાનો મૂળભૂત અધિકાર છે. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈને તેનું નામ બદલવાથી રોકવું તેના મૂળભૂત અધિકારનું ઉલ્લંઘન છે. બંધારણની કલમ 14, 19 (1) A અને 21 હેઠળ તમામ નાગરિકોને આ અધિકાર છે. આ અધિકારને પ્રતિબંધિત કરતો નિયમ મનસ્વી અને બંધારણ વિરુદ્ધ છે.
એમડી સમીર રાવની અરજી સ્વીકારતા જસ્ટિસ અજય ભનોટે આ આદેશ આપ્યો છે. આ સાથે કોર્ટે ઇન્ટરમીડિયેટ રેગ્યુલેશન 40ને બંધારણની કલમ 25ની વિરુદ્ધ ગણાવ્યું. આ નિયમન નામ બદલવા માટે સમય મર્યાદા અને શરતો લાદે છે.
કોર્ટે માધ્યમિક શિક્ષણ પરિષદના સેક્રેટરીના 24 ડિસેમ્બર, 2020 ના આદેશને રદ કરી દીધો છે, જેમાં હાઇસ્કૂલ અને મધ્યવર્તી પ્રમાણપત્રોમાં નામ બદલવાની અરજીની માંગને ફગાવી દેવામાં આવી છે. આ સાથે શાહનવાઝને બદલે અરજીકર્તાનું નામ એમડી સમીર રાવ નવું પ્રમાણપત્ર આપવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે. કોર્ટે અરજદારને જૂના નામના તમામ દસ્તાવેજો સંબંધિત વિભાગોને સુપરત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે જેથી કરીને તેઓ નવા નામે જારી કરી શકાય અને જૂના દસ્તાવેજોનો દુરુપયોગ ન થઈ શકે.
અરજદારે ધર્મ પરિવર્તન કરીને નામ બદલવા માટે બોર્ડમાં અરજી કરી હતી. બોર્ડ સેક્રેટરીએ નિયમો અને સમય મર્યાદાને ટાંકીને અરજી ફગાવી દીધી હતી. જેને હાઈકોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો હતો. બોર્ડેનું કહેવું હતું કે નામ બદલવાની અંતિમ તારીખ નક્કી છે. ત્યાં અમુક પ્રતિબંધો છે.
અરજદારે નામ બદલવાની અરજી દાખલ કરવામાં ઘણો વિલંબ કર્યો છે. કોર્ટે આને યોગ્ય ન માન્યું અને કહ્યું કે જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાનો ધર્મ અને જાતિ બદલે છે તો ધાર્મિક પરંપરાઓ અને માન્યતાઓ માટે તેનું નામ બદલવું જરૂરી બની જાય છે. તેને આમ કરવાથી રોકી શકાય નહીં, તે મનસ્વી છે. કોઈપણ વ્યક્તિને પોતાનું નામ રાખવાનો મૂળભૂત અધિકાર છે.
15.jpg)
