મૈહર એ મધ્યપ્રદેશનું એક શહેર છે જે મા શારદાના મંદિર અને પ્રખ્યાત સરોદ ઉસ્તાદ બાબા અલ્લાઉદ્દીન ખાન દ્વારા સ્થાપિત મૈહર સંગીત ઘરાના માટે જાણીતું છે. ધાર્મિક એકતાના લાંબા ઈતિહાસ સાથે, મૈહર હવે એક અલગ ભવિષ્ય તરફ આગળ વધી રહ્યું હોય તેવું લાગે છે. રાજ્ય સરકારે નિર્દેશ આપ્યો છે કે હવે મુસ્લિમ કર્મચારીઓ મા શારદા મંદિરની મેનેજમેન્ટ કમિટીમાં કામ કરી શકશે નહીં.
રાજ્યના સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક ટ્રસ્ટ મંત્રાલયના નાયબ સચિવ પુષ્પા કલેશ દ્વારા હસ્તાક્ષરિત પત્રમાં, મંદિર સમિતિને 17 જાન્યુઆરીએ બહાર પડાયેલા નિર્દેશનું પાલન કરવા અને રિપોર્ટ સબમિટ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
ભલે રાજ્ય સરકારના નિયમો અનુસાર ધાર્મિક આધાર પર કોઈ કર્મચારીને કાઢી ન શકાય, પરંતુ 1988થી મા શારદા મંદિરમાં કામ કરતા બે મુસ્લિમ કર્મચારીઓ નોકરી ગુમાવી શકે છે.
મૈહરમાં માંસ અને દારૂના વેચાણ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો આદેશ પણ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે.
જમણેરી સંગઠનો વિશ્વ હિન્દુ પરિષદ (VHP) અને બજરંગ દળના સમર્થકોએ જાન્યુઆરીમાં સંસ્કૃતિ અને ધાર્મિક ટ્રસ્ટના પ્રધાન ઉષા સિંહ ઠાકુરનો સંપર્ક કર્યા પછી ઉપરોક્ત બંને આદેશો કથિત રીતે બહાર પાડ્યા હતા.
મૈહર જિલ્લા કલેક્ટર અનુરાગ વર્મા, જેઓ મંદિર પ્રબંધન સમિતિના વડા પણ છે, તેમણે મીડિયાને જણાવ્યું છે કે નિયમો અનુસાર કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. આ મામલે ટિપ્પણી માટે મંત્રીનો સંપર્ક થઈ શક્યો ન હતો.
સરકારી આદેશની અસર માત્ર બે જ કર્મચારીઓને થઈ શકે છે, પરંતુ મૈહરના ઈતિહાસને જોતા એ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે નુકસાન ખરેખર કેટલું ઊંડું હશે.
મૈહર પ્રખ્યાત સંગીતકાર અને મૈહર ઘરાનાના સ્થાપક બાબા અલ્લાઉદ્દીન ખાનનું ઘર હતું. અલાઉદ્દીન ખાને ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીત જગતને કેટલાક મહાન કલાકારો આપ્યા. અલાઉદ્દીન ખાનના પ્રખ્યાત શિષ્યોમાં પંડિત રવિશંકર, પંડિત નિખિલ બેનર્જી ઉપરાંત તેમની પુત્રી અન્નપૂર્ણા દેવી અને પુત્ર ઉસ્તાદ અલી અકબર ખાનનો સમાવેશ થાય છે.
અલાઉદ્દીન ખાન, જેઓ મૈહરના મહારાજાના દરબારમાં સંગીતકાર હતા, તેમને ઘણા શાસ્ત્રીય રાગો રચવાનો શ્રેય આપવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે, તેઓ દરરોજ મા શારદા મંદિર તરફ જતા 1,063 પગથિયાં ચડતા હતા અને દેવીની આગળ રિયાઝ કરતા હતા. પંડિત રવિશંકરે તેમના ઇન્ટરવ્યુમાં જણાવ્યું છે કે, કેવી રીતે મૈહરમાં તેમના ગુરુનું ઘર દેવી કાલી, ભગવાન કૃષ્ણ અને ઈસુ ખ્રિસ્તના ચિત્રોથી ભરેલું હતું. એ ઘર હજુ પણ મૈહરમાં છે. બહારની દુનિયા બદલાઈ રહી હોવા છતાં ઘર બદલાયું નથી.
અલાઉદ્દીન ખાનનો વારસો સંગીતમાં તેમના યોગદાન પૂરતો મર્યાદિત નથી. એવું કહેવાય છે કે, રોગચાળા પછી ઘણા બાળકો અનાથ થયા હતા. પછી મહાન સંગીતકારે તેને પોતાના તાબા હેઠળ લીધો અને મૈહર બેન્ડ નામનું જૂથ બનાવ્યું. મૈહર બેન્ડ હજુ પણ છે અને કલાકારોની પાંચમી પેઢી તેમાં સંગીતની પ્રેક્ટિસ કરી રહી છે.
મૈહરની માતા શારદા મંદિરમાં અલ્લાઉદ્દીન ખાન દેવીની પ્રાર્થના અને સંગીતનો રિયાઝ કરતા હતા. આ મંદિર એક શક્તિપીઠ છે, જે દેવી શક્તિ પરંપરાના અનુયાયીઓની 51 સૌથી અગ્રણી પીઠોમાંથી એક છે. મૈહર શહેરનું નામ એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન શિવે સતી સાથે તાંડવ કર્યું હતું, ત્યારે તેનો હાર ત્રિકુટા ટેકરી પર પડ્યો હતો, જેનાથી મંદિર અને શહેરનું નામ મૈહર (એટલે કે માતાનો હાર) પડ્યું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે, આ મંદિર 502 ADમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. અહીં દેશ-વિદેશમાંથી શ્રદ્ધાળુઓ આવે છે.
15.jpg)
