બંધારણના ઘડવૈયા ડૉ. બી. આર. આંબેડકરની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે શબ્દાંજલિ

ડૉ. ભીમરાવ રામજી આંબેડકર ભારતીય ઈતિહાસમાં એક એવા વ્યક્તિ છે, જે વિદ્વતા, દ્રષ્ટિ અને અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાનું દુર્લભ સંયોજન છે. તેમનું સમગ્ર જીવન અભ્યાસમાં અને ઐતિહાસિક કહી શકાય એવી અને ઇતિહાસ ક્યારેય ના ભૂલે એવી સામાજિક અને રાજકીય ઉથલપાથલનો કરવામાં અને તે થકી તેમણે પોતે અનુભવેલા અને જોયેલા અન્યાય માટે લડવા માટે તેમનું જીવન સમર્પિત કર્યું.

આંબેડકરનું ભારતમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ યોગદાન એ ભારતીય બંધારણનું તેમનું લેખકત્વ હતું, એક દસ્તાવેજ જેણે આધુનિક, લોકશાહી રાષ્ટ્રનો પાયો નાખ્યો હતો. 1950માં પૂર્ણ થયેલ આ ભગીરથ કાર્ય ભારતમાં ન્યાય, સ્વતંત્રતા, સમાનતા અને બંધુત્વના સિદ્ધાંતોને સમાવિષ્ટ કરે છે, જે કાયદાકીય અને રાજકીય પ્રણાલીઓની તેમની ઊંડી સમજને પ્રતિબિંબિત કરે છે. જોકે, 6 ડિસેમ્બર, 1956ના રોજ 65 વર્ષની વયે તેમનું અકાળે અવસાન થયું, તેનો અર્થ એ થયો કે તેઓ તેમના વિઝન અનુરૂપ બંધારણ રૂપી માળખું કે રૂપરેખા તેમણે બનાવી પરંતુ તેના અમલીકરણ અને દેખરેખમાં યોગદાન આપવાનો સમય આવ્યો ત્યારે એ આ દુનિયા છોડીને જતા રહ્યા હતા.

અત્યાર સુધીની આપણે બનાવેલી દરેક સરકારોએ નિઃશંકપણે બંધારણના આદર્શોને જાળવી રાખવા માટે પ્રયત્નો તો ચોક્કસ કર્યા જ છે, પરંતુ આંબેડકરના બંધારણ ને અનુરૂપ નીતિઓ ઘડવામાં આંબેડકરની ગેરહાજરી પણ એટલીજ વર્તાય છે. સામાજિક અને આર્થિક ગતિશીલતાની તેમની ગહન સમજ, ખાસ કરીને અર્થશાસ્ત્રમાં તેમની કુશળતા, ભારતની પ્રગતિને નોંધપાત્ર રીતે આકાર આપી શકી હોત. આંબેડકર આર્થિક ન્યાયના કટ્ટર હિમાયતી હતા, અને એટલે જ આર્થિક ન્યાય જે બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં કેન્દ્ર સ્થાને રાખેલો છે. તેમનું માનવું હતું કે ગરીબી અને ગરીબો અને અમીરો વચ્ચેની અસમાનતાના મૂળ કારણોને દૂર કરીને જ સાચી પ્રગતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય.

જોકે દુર્ભાગ્યવશ આર્થિક ન્યાયનું તત્વ આપણા દેશની નીતિઓમાંથી અન્ય પ્રાથમિકતાઓને કારણે અથવા ઈચ્છા શક્તિના અભાવે અદ્રશ્ય અથવા નહિવત જણાય છે. વિવિધ કલ્યાણકારી નીતિઓ, કાર્યક્રમો અને યોજનાઓ ચોક્કસ છે તેમ છતાં, અમીર અને ગરીબ વચ્ચેની ખાઈ સતત વધી રહી છે અને આ ખાઈને દૂર કરવાનો પ્રયત્ન કે તત્વ આપણી નીતિમાંથી અદ્રશ્ય જણાય છે. આ આર્થિક અસમાનતા, જે અનિયંત્રિત છે તેને અનિયંત્રિત જ રાખવામાં આવે તો, ભારતીય સમાજનું માળખું જોખમમાં મુકવાની શક્યતા જણાય છે. જો બાબાસાહેબ હયાત હોત તો તેમણે, તેમની વિદ્વતા અને સામાજિક ન્યાય પ્રત્યેની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતા સાથે, આ વલણને સંભવતઃ પડકાર્યું હોત અને સંપત્તિ અને તકોના સમાન વિતરણને પ્રાથમિકતા આપતી નીતિઓ માટે ચોક્કસ ચર્ચા, દબાણ અને અંતે અમલીકરણ થાય એવી રણનીતિ ઘડી હોત.

બાબાસાહેબ આંબેડકરનો વિચાર વારસો કર્મ વારસો બંધારણના ઘડવૈયા તરીકેની તેમની ભૂમિકાથી આગળ વિસ્તરેલો છે. તેઓ વંચિતોના નેતા, વિદ્વાન, અને સમાજ સુધારક તરીકે જાણતા હતા કે સામાજિક અને આર્થિક ન્યાય વિના રાજકીય સ્વતંત્રતા ઝાઝી ઉપયોગ નહિ નીવડે. ભારત માટેનું તેમનું વિઝન એ હતું કે જ્યાં તમામ નાગરિકોને, તેમની પૃષ્ઠભૂમિને ધ્યાનમાં લીધા વિના, સમાન તકો અને ગૌરવપૂર્ણ જીવન જીવવાની તક મળે.

અમીર અને ગરીબ વચ્ચેની ખાઈ સતત વધી રહી છે, જે ભારતની પ્રગતિને અવરોધે છે.  ડૉ. આંબેડકરની કલ્પના મુજબ સાચા આર્થિક ન્યાય માટે આ અસમાનતા ને દૂર કરવા અને એવા સમાજનું નિર્માણ કરવા માટે સમર્પિત પ્રયાસની જરૂર છે જ્યાં આર્થિક તકો અને સંસાધનો બધા માટે સુલભ હોય. આમાં માત્ર કલ્યાણકારી યોજ્નાઓજ નહીં, પરંતુ આર્થિક સમાનતાને પ્રોત્સાહન આપતા મૂળભૂત માળખાકીય ફેરફારોનો પણ હોવા જોઈએ. આર્થિક અસમાનતાને નાબૂદ કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ પગલાં દ્વારા જ ભારત સાચા અર્થમાં સસ્ટેનેબલ વિકાસ કરી શકે છે અને ડૉ. આંબેડકરના વિઝનને સાકાર કરી શકે છે.

જ્યાં સુધી હું આંબેડકરને તેમના લખાણો અને વિચારોના વિશ્લેષણથી જાણું છું, તે મુજબ, જો તેઓ વધુ 10 વર્ષ જીવ્યા હોત, તો તેઓએ અર્થશાસ્ત્રની તેમની ઊંડી સમજણ, તેમની રાજકીય બુદ્ધિ અને જનસમર્થન એકત્ર કરવાની ક્ષમતા સાથે ચોક્કસપણે આર્થિક ન્યાયના મુદ્દાને તેમની સંપૂર્ણ ક્ષમતા સાથે ભારતની નીતિઓમાં સંમિલિત કર્યોજ હોત. અને જો એમ થયું હોત તો આપણો દેશ આર્થિક રીતે વધુ સારી સ્થિતિમાં હોત, જેમાં ડોલરની સરખામણીમાં રૂપિયાનું મૂલ્ય પણ સામેલ હોત. જો તેઓ સરકારના ભાગ હોત, તો તેમણે એક પોલીસીમેકર તરીકે કર્યું હોત, અને જો તે સંસદની બહાર હોત, તો તેમણે તે જન આંદોલન દ્વારા કર્યું હોત. તે એકમાત્ર વ્યક્તિ હતા  જે બંને પાસાઓમાં ચેમ્પિયન હતા. ડો. ભીમરાવ રામજી આંબેડકરનું યોગદાન અમૂલ્ય છે. તેમનું બૌદ્ધિક કૌશલ્ય અને હાંસિયામાં ધકેલાઇ ગયેલા લોકો માટે તેમની ઊંડી સહાનુભૂતિએ તેમને વંચિતોના અનન્ય નેતા બનાવ્યા. તેમના આદર્શો અને વિચાર વારસો એક દીવાદાંડી સમાન છે, જે વધુ ન્યાયી અને સમાન સમાજ તરફના માર્ગને પ્રકાશિત કરે છે. તેમના વારસાને આગળ ધપાવવા અને આર્થિક ન્યાય પ્રવર્તે તેવા ભારતના વિઝનને સાકાર કરવા માટે પ્રયત્ન કરવો એ ભાવિ પેઢીઓની ફરજ છે. આ વાત ડો. પ્રકાશચંદ્ર બચરવાલાએ જણાવી છે.

નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ khabarchhe.com ન્યૂઝ સાથે.

તમે અમને ફેસબુક, ટ્વીટર, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.

લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ તમારા ફોન પર સૌથી પહેલા મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો khabarchhe.com ની મોબાઇલ એપ્લિકેશન.