કોંગ્રેસનું અમદાવાદ અધિવેશન: ગુજરાતમાં અપરાજિત ભાજપને હરાવવા રાહુલ ગાંધી અને કોંગ્રેસ કમર તો કસે છે પણ......

રાહુલ ગાંધીએ ગયા વર્ષે જુલાઈમાં લોકસભામાં કહ્યું હતું કે, "લખી લો કે વિપક્ષી ગઠબંધન ઈન્ડિયા ભાજપને ગુજરાતમાં હરાવવા જઈ રહ્યું છે." પ્રસંગ હતો લોકસભામાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સરકારના વિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પર ચર્ચાનો. લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા તરીકે રાહુલ ગાંધીનું સંસદમાં આ પહેલું ભાષણ હતું. સંસદ સત્ર પછીના ગુજરાત પ્રવાસ દરમિયાન તેમણે આ જ વાતનું પુનરાવર્તન કર્યું હતું. આ પછી તેઓ બે વાર ગુજરાતની મુલાકાતે આવ્યા છે. તેઓ ફરી એકવાર ગુજરાતના અમદાવાદમાં છે. આ વખતે કોંગ્રેસના અધિવેશનનો પ્રસંગ છે. કોંગ્રેસ લગભગ ત્રણ દાયકાથી ગુજરાતમાં સત્તાની બહાર છે. આ અધિવેશનમાં કોંગ્રેસ વધુ લડાઈ અને સંગઠનને મજબૂત બનાવવાની રણનીતિ પર ચર્ચા કરશે. આવી સ્થિતિમાં, પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું કોંગ્રેસ ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવી શકશે, જેનો દાવો રાહુલ ગાંધીએ સંસદમાં કર્યો હતો.

રાહુલ ગાંધીનો પડકાર: કોંગ્રેસ સંસદમાં ત્રણ-અંકની બેઠકો જીતવાથી માત્ર એક બેઠક દૂર હતી ત્યારે રાહુલે ભાજપને હરાવવાનો દાવો કર્યો હતો. આનાથી કોંગ્રેસ અને તેના નેતાઓનું મનોબળ વધ્યું. પરંતુ તે પછી, મહારાષ્ટ્ર, ઝારખંડ, હરિયાણા, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને દિલ્હીની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને કંઈ ખાસ મળ્યું નહીં. તેને દરેક જગ્યાએ હારનો સામનો કરવો પડ્યો છે.  ઝારખંડ અને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં થોડી સફળતા મળી. પણ ત્યાં તે જુનિયર પાર્ટનર હતી. રાહુલ ગાંધીએ 7 માર્ચે ગુજરાતની મુલાકાત લીધી હતી. આ દરમિયાન તેમણે કહ્યું હતું કે, "ગુજરાતમાં કોંગ્રેસના નેતૃત્વમાં બે પ્રકારના લોકો છે. તેમનામાં વિભાજન છે. કેટલાક એવા છે જે લોકોની સાથે ઉભા છે અને તેમના હૃદયમાં કોંગ્રેસની વિચારધારા છે. બીજા એવા છે જે જનતાથી દૂર છે, દૂર બેસે છે અને તેમાંથી અડધા ભાજપ સાથે જોડાયેલા છે. જો આપણે 10, 15, 20, 30 કે 40 લોકોને દૂર કરવા પડશે, તો અમે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરીને તે કરીશું." રાહુલના આ નિવેદનથી સનસનાટી મચી ગઈ. પરંતુ રાહુલ ગુજરાત વિશે સત્ય કહી રહ્યા હતા.

ગુજરાતની છેલ્લી પાંચ વિધાનસભા ચૂંટણીઓમાં કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન

અનેક દાયકાઓથી ગુજરાતમાં સત્તાથી દૂર રહેવાનું પરિણામ એ છે કે કોંગ્રેસ ગુજરાતમાં નેતૃત્વ સંકટનો સામનો કરી રહી છે. તેમની પાસે ત્યાં કોઈ મોટો નેતા નથી જે આખા રાજ્યમાં ઓળખાય અને જેની પાછળ કાર્યકરો હોય. કોંગ્રેસે નેતૃત્વ સંકટને ઉકેલવા માટે અનેક પગલાં લીધાં, જેમાં જિગ્નેશ મેવાણી અને હાર્દિક પટેલ, અલ્પેશ ઠાકોર જેવા નેતાઓને પક્ષમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા. પરંતુ કોંગ્રેસને આનો કોઈ ફાયદો થયો હોય તેવું લાગતું નથી. કોંગ્રેસે હાર્દિક પટેલને પ્રદેશ પ્રમુખ પણ બનાવ્યા હતા, પરંતુ તેઓ પક્ષમાં પ્રાણ ફૂંકી શક્યા નહીં અને આખરે ભાજપમાં જોડાઈ ગયા. રાહુલે જે સમસ્યાનો ઉલ્લેખ કર્યો છે તે આ રીતે સમજી શકાય છે કે કોંગ્રેસ ઘણા દાયકાઓથી રાજ્યમાં સત્તાથી દૂર છે, પરંતુ તેના નેતાઓનો ધંધો દિવસ-રાત વધ્યો છે, માલેતુજાર થઈ ગયા છે અને એ પણ જ્યારે રાજ્યમાં ભાજપની સરકાર છે.

ગુજરાતમાં કોંગ્રેસને કોણ જાણે છે?
કોંગ્રેસ સત્તાથી બહાર રહેવાનું પરિણામ એ છે કે રાજ્યમાં 30 વર્ષ સુધીના યુવાનોને ખબર નથી કે કોંગ્રેસ શું છે અને તેની સરકાર કેવી રીતે કાર્ય કરે છે. પણ એનો અર્થ એ નથી કે ગુજરાતમાં કોંગ્રેસ પાસે મત નથી. જો આપણે છેલ્લી પાંચ વિધાનસભા ચૂંટણીઓની વાત કરીએ તો, આપણને જાણવા મળે છે કે રાજ્યમાં કોંગ્રેસ પાસે લગભગ 30 ટકા મત છે. જો આપણે છેલ્લી પાંચ ચૂંટણીઓની વાત કરીએ તો, કોંગ્રેસનું શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન 2017 માં હતું. જ્યારે કોંગ્રેસને 182 સભ્યોની વિધાનસભામાં 41.44 ટકા મત અને 77 બેઠકો મળી હતી. કોંગ્રેસ અને ભાજપની બેઠકો અને મત હિસ્સામાં અનુક્રમે 22 બેઠકો અને લગભગ આઠ ટકાનો તફાવત હતો. આ સમયે રાજ્યમાં સ્પર્ધા ફક્ત બે પક્ષો, કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે હતી. આ પરિણામથી કોંગ્રેસનો આત્મવિશ્વાસ વધ્યો કે ભાજપને હરાવી શકાય છે.

ત્રિકોણીય મુકાબલો: 2022ની ચૂંટણીમાં, ગુજરાતમાં મુકાબલો ત્રિકોણીય બન્યો. આ ચૂંટણીમાં આમ આદમી પાર્ટીએ મજબૂત હાજરી બનાવી. પરિણામ એ આવ્યું કે 179 બેઠકો પર ચૂંટણી લડનારી કોંગ્રેસ ફક્ત 17 બેઠકો જીતી શકી અને 41 બેઠકો પર પોતાની ડિપોઝીટ પણ બચાવી શકી નહીં. તેના મત ટકાવારી 41.44 ટકાથી ઘટીને 27.28 ટકા થઈ ગયા. જ્યારે AAP એ 12.92 ટકા મતો સાથે પાંચ બેઠકો જીતી હતી. તેનાથી કોંગ્રેસના મતોમાં ઘટાડો થયો હતો. પરિણામ એ આવ્યું કે ભાજપે આ ચૂંટણીમાં ઐતિહાસિક જીત નોંધાવી. તેને 52.5 ટકા મત અને 156 બેઠકો મળી. આ ચૂંટણી પછી, કોંગ્રેસના પાંચ ધારાસભ્યોએ પાર્ટી છોડી દીધી છે અને ભાજપ સાથે હાથ મિલાવ્યા છે. કદાચ રાહુલ ગાંધીએ આ વર્ષે માર્ચમાં આ જ સમસ્યા તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું. કોંગ્રેસ છેલ્લા 30 વર્ષથી ગુજરાતમાં સત્તાની બહાર છે. તેમને હજુ સુધી ભાજપને હરાવવાનું ફોર્મ્યુલા મળી નથી.

ગુજરાતમાં કોંગ્રેસ માટે પડકાર: 2022ની કારમી હાર બાદ 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને થોડું પ્રોત્સાહન મળ્યું. જ્યારે તેને ગુજરાતમાં એક બેઠક મળી. તે પણ જ્યારે તેણે AAP સાથે ગઠબંધન કર્યું. લોકસભા ચૂંટણીમાં તેને 31.24 ટકા મત મળ્યા હતા. પરંતુ AAP સાથેનું તેમનું જોડાણ તૂટી ગયું છે અને ફરીથી અલગથી ચૂંટણી લડવા માટે તૈયાર છે. પરંતુ દિલ્હીમાં હાર બાદ આપને મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. હવે, 64 વર્ષ પછી ગુજરાતમાં રાષ્ટ્રીય સંમેલન યોજીને કોંગ્રેસ તેના નેતાઓ અને કાર્યકરોને ભાજપ સામે લડવા અને હરાવવા માટે એક વ્યૂહાત્મક સંદેશ આપવા માંગે છે. ગુજરાતમાં આગામી વિધાનસભા ચૂંટણી 2027 માં યોજાવાની છે. કોંગ્રેસે તેની તૈયારીઓ પહેલાથી જ શરૂ કરી દીધી છે. ગુજરાતમાં યોજાઈ રહેલું કોંગ્રેસનું સંમેલન એ તૈયારીનું પરિણામ છે. ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકેના કાર્યકાળ દરમિયાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા કરવામાં આવેલા કાર્યોને ભાજપ દ્વારા વિકાસના 'ગુજરાત મોડેલ' તરીકે રજૂ કરવામાં આવે છે. 

દરેક ચૂંટણીમાં ભાજપનું આ મોડેલ મુખ્ય મુદ્દો હોય છે. પરંતુ ભાજપના 'ગુજરાત મોડેલ'ને તેના પોતાના 'યુપી મોડેલ' દ્વારા પડકાર મળવાનું શરૂ થયું છે. આવામાં કોંગ્રેસને હવે ગુજરાતમાં આશા દેખાઈ રહી છે. તેને લાગવા માંડ્યું છે કે ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવી શકાય છે. પરંતુ આ માટે રાજ્યમાં કોંગ્રેસનું પોતાનું સંગઠન હોવું જરૂરી છે. એવા નેતાઓ અને કાર્યકરો હોવા જોઈએ જે લોકો સાથે પાર્ટીને જોડી શકે. કોંગ્રેસ પાસે હજુ લગભગ બે વર્ષનો સમય છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તે જનતા સાથે જોડાતા નેતાઓ અને કાર્યકરોને તૈયાર કરે, તો ભાજપને હરાવવાનું સ્વપ્ન પૂર્ણ થઈ શકે છે. ગુજરાતમાં ભાજપ હજુ પણ અજેય છે.