ગુજરાતમાં હાઉસિંગ સોસાયટીઓમાં ટ્રાન્સફર ફી સંબંધિત નવા નિયમો: એક સકારાત્મક પગલું

(ઉત્કર્ષ પટેલ)

ગુજરાત રાજ્યમાં 30,000થી વધુ હાઉસિંગ તેમજ હાઉસિંગ સર્વિસ સોસાયટીઓ કાર્યરત છે, જેનું સંચાલન સહકારી કાયદાના નિયમોને આધિન થઈને થાય છે. આવી સોસાયટીઓમાં જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ ઘરની ખરીદી કરે છે, ત્યારે સોસાયટી દ્વારા તે વ્યક્તિ પાસેથી ચોક્કસ રકમ ટ્રાન્સફર ફી તરીકે લેવામાં આવે છે. જોકે, ભૂતકાળમાં આ ટ્રાન્સફર ફીની રકમ અને તેની વસૂલાતની પદ્ધતિને લઈને સહકારી કાયદામાં સ્પષ્ટ જોગવાઈનો અભાવ હતો. આના કારણે અનેક સોસાયટીઓ દ્વારા પોતાની મરજી મુજબ મોટી રકમો વસૂલવામાં આવતી હતી, જેની ફરિયાદો રાજ્ય સરકાર સુધી પહોંચી હતી. આવી ફરિયાદોના જવાબમાં સહકાર મંત્રી જગદીશ વિશ્વકર્માએ જણાવ્યું હતું કે, આવી પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરવા માટે સરકારે નક્કર પગલાં લેવાનું નક્કી કર્યું છે.

સહકારી કાયદામાં સુધારો: નવી દિશા

આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને રાજ્ય સરકારે હાઉસિંગ સોસાયટીઓમાં થતી અનિયમિતતાઓ અને સભાસદોની હેરાનગતિને રોકવા માટે કાયદાકીય પગલાં ભરવાનું નક્કી કર્યું. આ નિર્ણયના અમલ તરીકે વર્ષ 2024માં સહકારી કાયદામાં મહત્વના સુધારા કરવામાં આવ્યા. આ સુધારાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ટ્રાન્સફર ફીની વસૂલાતને નિયંત્રિત કરવાનો અને તેની માટે ચોક્કસ માળખું નક્કી કરવાનો હતો. સહકાર મંત્રીએ જણાવ્યું કે, આ પગલાંથી સોસાયટીઓની કામગીરીમાં પારદર્શિતા આવશે અને સભાસદોને આર્થિક રીતે અન્યાય નહીં થાય.

નવા નિયમોની વિગતો:

સહકારી કાયદામાં થયેલા સુધારાઓ અનુસાર, હવે હાઉસિંગ અને હાઉસિંગ સર્વિસ સોસાયટીઓ માટે ટ્રાન્સફર ફીની મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. આ નવા નિયમો હેઠળ, કોઈપણ ઘરની ખરીદી કે વેચાણ દરમિયાન ટ્રાન્સફર ફી તરીકે મિલકતની કુલ રકમના માત્ર 0.5 ટકા અથવા મહત્તમ 1 લાખ રૂપિયા જ વસૂલી શકાશે. આ સીમા એક મહત્તમ મર્યાદા તરીકે નક્કી કરવામાં આવી છે, એટલે કે સોસાયટીઓ પોતાની ઈચ્છા મુજબ આ રકમમાં ઘટાડો કરી શકે છે અને તેને પોતાના ઉપનિયમોમાં સામેલ કરી શકે છે. જોકે, કોઈ પણ સંજોગોમાં આ મર્યાદાથી વધુ રકમ વસૂલવાની મંજૂરી નહીં હોય. આ નિયમથી સોસાયટીઓની મનમાની પર અંકુશ આવશે અને સભાસદોને આર્થિક રાહત મળશે.

સભાસદો માટે રાહતના પગલાં:

સહકાર મંત્રી જગદીશ વિશ્વકર્માએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, આ નવા નિયમોના અમલથી હાઉસિંગ સોસાયટીઓના પ્રમુખ, મંત્રી કે સમિતિના સભ્યો દ્વારા ઘરની ખરીદી-વેચાણ દરમિયાન વધુ પડતી ટ્રાન્સફર ફીની માંગણીનો અંત આવશે. આ ઉપરાંત, જો કોઈ મિલકત કાયદેસરના વારસદારને બિન-આર્થિક વ્યવહાર (એટલે કે કોઈ રકમની લેતી-દેતી વગર) ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે, તો તેના માટે કોઈ ટ્રાન્સફર ફી લેવામાં આવશે નહીં. આ નિયમ ખાસ કરીને પારિવારિક મિલકતોના હસ્તાંતરણમાં સભાસદોને મોટી સહાય પૂરી પાડશે.

વધુમાં, સોસાયટીઓને ટ્રાન્સફર દરમિયાન ડેવલપમેન્ટ ચાર્જ, દાન કે અન્ય કોઈપણ નામે રકમ વસૂલવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આનાથી સભાસદો પર નાણાકીય બોજ ઘટશે અને સોસાયટીઓની કામગીરીમાં નૈતિકતા અને પારદર્શિતા સ્થપાશે.

સોસાયટીઓ અને સભાસદો માટે લાભ:

આ નવા નિયમોના અમલથી હાઉસિંગ સોસાયટીઓની કામગીરીમાં એકરૂપતા આવશે. સોસાયટીઓના સંચાલનમાં નિયમોનું પાલન થશે અને સભાસદોને નાણાકીય રીતે અનુચિત રકમો ચૂકવવાની ફરજ પડશે નહીં. ગુજરાતની આવી લાખો સભાસદો સાથે જોડાયેલી સોસાયટીઓમાં આ નિયમો ભવિષ્યમાં મોટી રાહત લાવશે. રાજ્ય સરકારના આ નિર્ણયને સર્વત્ર સકારાત્મક પ્રતિસાદ મળી રહ્યો છે અને તેને એક આવકારદાયક પગલું ગણવામાં આવી રહ્યું છે.

નિયમોનું મહત્વ અને ભવિષ્ય: 

આ સુધારાઓ દ્વારા રાજ્ય સરકારે સહકારી હાઉસિંગ સોસાયટીઓના સંચાલનમાં નવો યુગ શરૂ કર્યો છે. ટ્રાન્સફર ફીની મર્યાદા નક્કી કરવાથી ન માત્ર સભાસદોને આર્થિક રાહત મળશે, પરંતુ સોસાયટીઓની કામગીરી પણ વધુ વ્યવસ્થિત અને નિયમબદ્ધ બનશે. આ નિયમોના કારણે સોસાયટીઓના સંચાલકો પર પણ જવાબદારી વધશે, જેનાથી તેઓ પોતાના નિર્ણયોમાં પારદર્શિતા જાળવી રાખશે.

આ ઉપરાંત, આ પગલું સહકારી ક્ષેત્રમાં વિશ્વાસનું વાતાવરણ ઊભું કરશે. ઘર ખરીદનારા અને વેચનારા લોકોને હવે એ વાતની ચિંતા નહીં રહે કે સોસાયટી દ્વારા અચાનક મોટી રકમની માંગણી કરવામાં આવશે. આ નિયમોના અમલથી ગુજરાતની હાઉસિંગ સોસાયટીઓનું સંચાલન વધુ ન્યાયી અને લોકલક્ષી બનશે.

ગુજરાત સરકારના આ નિર્ણયથી હાઉસિંગ સોસાયટીઓમાં ટ્રાન્સફર ફીને લગતી અનિયમિતતાઓ પર લગામ લાગશે. સહકારી કાયદામાં થયેલા સુધારાઓ અને નવા નિયમોના કારણે સભાસદોને આર્થિક રાહત મળશે તેમજ સોસાયટીઓની કામગીરીમાં પારદર્શિતા અને નિયમિતતા સ્થપાશે. આ પગલું રાજ્યના લાખો નાગરિકો માટે એક સકારાત્મક ફેરફાર લાવશે અને સહકારી ક્ષેત્રને વધુ મજબૂત બનાવશે.

(લેખક એક પ્રતિષ્ઠિત ઉદ્યોગપતિ અને સમાજસેવક છે. લેખમાં વ્યક્ત કરેલા વિચારો તેમના અંગત વિચારો છે.)