ગુજરાતમાં કોંગ્રેસ અને ભાજપના કાર્યકર્તાઓમાં આભ-જમીનનો ફરક છે

ગુજરાતનું રાજકીય ચિત્ર ભારતના અન્ય રાજ્યોની સરખામણીમાં હંમેશાં અનોખું રહ્યું છે. રાજ્યમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) અને કોંગ્રેસ એ બે મુખ્ય પક્ષો છે જે દાયકાઓથી રાજકીય સત્તા માટે સ્પર્ધામાં રહ્યા છે. જોકે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભાજપે ગુજરાતમાં પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કર્યું છે જ્યારે કોંગ્રેસ નબળી પડતી જોવા મળી છે. આ બંને પક્ષોના કાર્યકર્તાઓની મનોવૃત્તિ, સમર્પણ અને વ્યૂહરચનામાં જોવા મળતો તફાવત ઘણી ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે. આ લેખમાં આપણે બંને પક્ષોના કાર્યકર્તાઓની લાક્ષણિકતાઓ પર તટસ્થ નજર નાખીશું.

કોંગ્રેસના કાર્યકર્તાઓ: નિરાશા અને તકવાદનો સંગમ.

કોંગ્રેસ પાર્ટીનો ગુજરાતમાં એક સમયે દબદબો હતો પરંતુ હવે તેની સ્થિતિ નબળી પડી છે. આ પરિસ્થિતિનું એક કારણ તેના કાર્યકર્તાઓની મનોવૃત્તિ હોવાનું મનાય છે. એવું જોવામાં આવ્યું છે કે કોંગ્રેસના કેટલાક કાર્યકર્તાઓ લાંબા સમય પક્ષની હારથી નિરાશ થઈ ગયા છે. જ્યારે પક્ષ સત્તામાં નથી હોતો અથવા સતત ચૂંટણીઓમાં હારનો સામનો કરવો પડે છે ત્યારે કેટલાક કાર્યકર્તાઓ પોતાની રાજકીય કારકિર્દીને બચાવવા માટે પક્ષ બદલી નાખે છે. ગુજરાતમાં ઘણાં ઉદાહરણો જોવા મળ્યાં છે જ્યાં કોંગ્રેસના નેતાઓ અને કાર્યકર્તાઓએ ભાજપમાં જોડાઈને પોતાનું રાજકીય ભવિષ્ય સુરક્ષિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ ઉપરાંત કોંગ્રેસમાં યુવા કાર્યકર્તાઓની ઉણપ પણ એક મોટી સમસ્યા છે. પક્ષની જૂની પેઢીના નેતાઓ હજુ પણ મુખ્ય ભૂમિકામાં છે પરંતુ નવી પેઢીને પ્રોત્સાહન આપવામાં કોંગ્રેસ પાછળ રહી ગયું હોવાનું લાગે છે. યુવાનોને આકર્ષવા માટે જરૂરી ઉત્સાહ અને આધુનિક વ્યૂહરચનાનો અભાવ કોંગ્રેસની સંગઠનાત્મક શક્તિને અસર કરે છે. પરિણામે કાર્યકર્તાઓમાં વિશ્વસનીયતા અને લાંબા ગાળાની નિષ્ઠાનો અભાવ જોવા મળે છે.

ભાજપના કાર્યકર્તાઓ: સમર્પણ અને સંગઠનની તાકાત.

બીજી બાજુ, ભાજપના કાર્યકર્તાઓની વાત કરીએ તો તેમની પાસે એક મજબૂત સંગઠનાત્મક માળખું અને સમર્પણની ભાવના જોવા મળે છે. રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (આરએસએસ)ની વિચારધારા અને તાલીમથી પ્રેરિત કાર્યકર્તાઓ પાસે દેશભક્તિ અને સેવાની ભાવના હોય છે. આ કારણે ભાજપના કાર્યકર્તાઓમાં એક પ્રકારની એકતા અને નિષ્ઠા જોવા મળે છે જે તેમને પક્ષ સાથે લાંબા સમય સુધી જોડાયેલા રાખે છે.

ભાજપના કાર્યકર્તાઓમાં નિરાશા ઓછી જોવા મળે છે કારણ કે પક્ષનું મજબૂત નેતૃત્વ અને સતત સફળતાએ તેમનો ઉત્સાહ જાળવી રાખ્યો છે. ગુજરાતમાં ભાજપનું શાસન લગભગ ત્રણ દાયકાથી ચાલુ છે જેના કારણે કાર્યકર્તાઓને પોતાના પક્ષની સત્તા અને પ્રભાવનો વિશ્વાસ છે. આ ઉપરાંત ભાજપ પાસે યુવા કાર્યકર્તાઓની એક મોટી ટીમ છે જે સોશિયલ મીડિયાથી લઈને ગામડે ગામડે પક્ષના કર્યો અને સંદેશને પહોંચાડવામાં સક્રિય રહે છે. આ સંગઠનાત્મક શક્તિ ભાજપને અન્ય પક્ષોથી અલગ પાડે છે.

બંને પક્ષોની શક્તિ અને નબળાઈઓ.

જો આપણે બંને પક્ષોના કાર્યકર્તાઓની તુલના કરીએ તો સ્પષ્ટ થાય છે કે તેમની શક્તિ અને નબળાઈઓ તેમના સંગઠન અને નેતૃત્વ પર નિર્ભર કરે છે. કોંગ્રેસના કાર્યકર્તાઓ પાસે અનુભવ અને ઐતિહાસિક પરંપરા છે પરંતુ આધુનિક સમયની માંગ અનુસાર પોતાને ઢાળવામાં તેઓ પાછળ રહી ગયા છે. બીજી તરફ ભાજપના કાર્યકર્તાઓ પાસે સંગઠનની તાકાત અને આધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવાની ક્ષમતા છે જે તેમને ચૂંટણીઓમાં ફાયદો આપે છે.

એવું નથી કે ભાજપના કાર્યકર્તાઓમાં કોઈ ખોટ નથી. કેટલીક વખત વધુ પડતો આત્મવિશ્વાસ અથવા આક્રમકતા તેમની છબીને અસર કરે છે. એ જ રીતે કોંગ્રેસના કાર્યકર્તાઓમાં પણ સમર્પણની ભાવના હોઈ શકે છે પરંતુ પક્ષની આંતરિક નબળાઈઓ તેમને પાછળ ધકેલે છે. બંને પક્ષોની આ લાક્ષણિકતાઓ ગુજરાતના રાજકીય ચિત્રને આકાર આપે છે.

ગુજરાતમાં કોંગ્રેસ અને ભાજપના કાર્યકર્તાઓ વચ્ચેનો તફાવત માત્ર તેમની મનોવૃત્તિ કે વિચારધારાનો નથી પરંતુ તેમના સંગઠનની શક્તિ અને સમય સાથે બદલાતી પરિસ્થિતિ સાથે તાલમેલ બેસાડવાની ક્ષમતાનો પણ છે. કોંગ્રેસના કાર્યકર્તાઓએ પોતાની નિરાશા દૂર કરીને યુવા પેઢીને જોડવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ જ્યારે ભાજપના કાર્યકર્તાઓએ પોતાની સફળતાને વધુ લોકકેન્દ્રી બનાવવાની જરૂર છે. આખરે રાજકીય પક્ષની સફળતા તેના કાર્યકર્તાઓના સમર્પણ અને મતદારો સાથેના સંપર્ક પર નિર્ભર કરે છે. ગુજરાતનું રાજકારણ આગળ જતાં આ બંને પક્ષોના કાર્યકર્તાઓની ભૂમિકા પર નિર્ભર રહેશે.